ในประเทศญี่ปุ่นมีตำนานเกี่ยวกับผีมากมาย และสามารถแบ่งประเภทย่อยของผีได้หลายเลเยอร์ หากในบ้านเราเรียกสิ่งเร้นลับทุกอย่างว่า “ผี” แล้ว ที่ญี่ปุ่นจะเรียกรวมสิ่งเร้นลับเหล่านั้นว่า “โยไค” วันนี้เลยจะขอมาเล่าเรื่องของโยไคให้ฟังกัน แฮ่

“โยไค” คืออะไร

ที่มาภาพ japaaan

จริง ๆ แล้วคำว่า “โยไค” มีคำจำกัดความที่ค่อนข้างกว้าง หากจะให้อธิบายง่าย ๆ โยไคคือเหล่าภูต ผี ปีศาจ และอาจหมายรวมไปถึงสิ่งเร้นลับเหนือธรรมชาติที่ไม่สามารถอธิบายได้ว่าคืออะไร บางครั้งโยไคเหล่านี้ก็มีรูปร่าง บ้างก็ดูน่ารักน่าเข้าหา บ้างก็ดูน่ากลัวชวนขนหัวลุกแตกต่างกันไป โยไคที่คนไทยน่าจะเคยได้ยินและพอรู้จักกันก็อย่างเช่น กัปปะ โอนิ(ยักษ์) หรือเท็นงู

เมื่อก่อนโยไคอาจมีภาพจำว่าน่ากลัว แต่ทุกวันนี้โยไคมีภาพลักษณ์ที่น่ารักเข้าถึงง่าย ทั้งยังกลายเป็นส่วนหนึ่งของวัฒนธรรมป๊อป(Pop Culture) และแทรกซึมเข้ามาอยู่ในชีวิตประจำวัน ปรากฎตามสื่อต่าง ๆ ทั้งเกม เพลง อนิเมะหรือมังงะ ที่เราอาจรู้จักกันดีอย่างเช่น อนิเมะเรื่องนัตซึเมะกับบันทึกพิศวง(Natsume Yuujinchou) ที่ตัวเอกสามารถมองเห็นโยไคได้ หรือเรื่องโตโตโร่เพื่อนรัก (My Neighbor Totoro)  เจ้าโตโตโร่นี่ก็จัดว่าเป็นโยไคนะ

ที่มาภาพ prime video (ซ้าย) / kyomaf.kyoto (ขวา)

ที่มาของโยไคและขบวนราตรีร้อยอสูร

เรื่องราวของโยไคถูกบันทึกไว้ใน ‘บันทึกทสึคุโมะกามิ’ (付喪神絵巻, Tsukumogami Chronicle) ตั้งแต่สมัยเฮอัน (ค.ศ. 794–1185) ที่เกียวโตยังเป็นเมืองหลวง ในตอนนั้นมีการชำระล้างเมืองครั้งใหญ่ ชาวบ้านต่างพากันเก็บกวาดทิ้งของเก่า ไม่ว่าจะเป็นเครื่องครัว เครื่องใช้ เสื้อผ้า เหล่าของเก่าที่รับใช้เจ้านายอย่างซื่อสัตย์มานานหลายปีต่างพากันโกรธแค้นเมื่อถูกทิ้งอย่างไม่ใยดี จึงกลายร่างเป็นภูตผีปีศาจ และออกเดินไปตามถนนในเมืองตอนกลางคืนในช่วงหน้าร้อนของทุก ๆ ปี เกิดเป็น ขบวนราตรีร้อยอสูร (百鬼夜行, Hyakki Yagyō) หากใครพบเห็นก็จะมีอันเป็นไป! เพื่อเป็นการแก้แค้นคนที่ทิ้งพวกตนนั่นเอง

ที่มาภาพ mook.casie.jp

ภาพวาดบางส่วนจากภาพม้วน Hyakki Yagyō

ต่อมาในช่วงปลายยุคมูโรมาจิ(ค.ศ. 1336–1568) ว่ากันว่าโทสะ มิตสึโนบุ(土佐光信) ได้นำเรื่องราวของขบวนร้อยอสูรนี้มาวาดเป็นภาพม้วนขบวนราตรีร้อยอสูร (百鬼夜行絵巻, Hyakki Yagyō Emaki) ภาพวาดของเหล่าปีศาจกว่าร้อยตัว เป็นเวอร์ชันเก่าแก่ที่สุดที่ยังหลงเหลือถึงปัจจุบันและได้รับการจดทะเบียนเป็นทรัพย์สินทางวัฒนธรรมที่สำคัญของญี่ปุ่น

เกร็ดความรู้ภาษาญี่ปุ่น
วลีสี่อักษร โยจิจุคุโกะ (四字熟語, Yojijukugo)
คือการนำคันจิสี่ตัวมาประกอบรวมกันเป็นคำใหม่ เพื่อเน้นความหมายหรือความสละสลวยทางภาษา อย่างเช่น
一生懸命(isshokenmei) พยายามอย่างสุดกำลัง
一期一会 (ichigoichie) พบกันเพียงหนึ่งครั้งชั่วชีวิต
百鬼夜行(Hyakki Yagyō) ของขบวนร้อยอสูรก็เช่นกัน
มาจากคันจิ 百 (ร้อย)　鬼 (ยักษ์)　夜 (ค่ำ)　行 (แถว)
เมื่อรวมกันจึงหมายถึงขบวนร้อยยักษ์ยามค่ำคืนนั่นเอง

เทศกาล Kaikai Yokai Sai เกียวโต

ที่มาภาพ toei eigamura

ในเกียวโต ตำนานขบวนร้อยอสูรได้แทรกซึมเข้ามาอยู่ในชีวิตจริง ตั้งแต่ปี 2548 ที่ถนน Ichijo หรือที่รู้จักกันในนามถนนโยไค มีจัดเทศกาล Ichijo Hyakki Yagyo เป็นประจำ มีผู้คนมาร่วมงานเป็นจำนวนมากจนต้องถูกระงับไปช่วงหนึ่งเพื่อเตรียมมาตรการรองรับต่าง ๆ และปีนี้เขาก็กลับมาจัดใหม่ในชื่อ Kaikai Yokai Sai ในสถานที่ที่ใหญ่ขึ้น และระยะเวลาที่ยาวนานขึ้น!

ที่มาภาพ AKIOcam

ภายในงานมีกิจกรรมมากมาย เราจะได้พบปะกับขบวนปีศาจในตำนานญี่ปุ่นที่จะออกเดินไปทั่ว รวมถึงมีกิจกรรมเล่าเรื่องผี อาร์ตแกลอรี่ธีมผี และมีจำหน่ายอาหาร เครื่องดื่ม สินค้าออริจินอลแบบจัดเต็ม

รายละเอียดเทศกาล Kaikai Yokai Sai
สถานที่: Toei Kyoto Studio Park
ตั้งแต่: วันที่ 14 กันยายนถึง 8 ธันวาคม 2567
เวลา: วันธรรมดา 9.00-17.00 น. | วันเสาร์อาทิตย์และวันหยุดนักขัตฤกษ์ 9.00-19.00 น.
*เปิดถึง 21.00 น. ในวันเสาร์ที่ 14 กันยายน วันเสาร์ที่ 26 ตุลาคม และวันอาทิตย์ที่ 8 ธันวาคม
*วันเสาร์ที่ 2 พฤศจิกายน และวันอาทิตย์ที่ 3 พฤศจิกายน เปิดถึง 17.00 น.
*วันเสาร์ที่ 23 พฤศจิกายน เปิดถึง 20.00 น.
*ตั้งแต่เดือนธันวาคมเป็นต้นไป เปิด 10.00 น.
ตั๋วเข้าชม: ผู้ใหญ่ 2,400 เยน | นักเรียนมัธยม 1,400 เยน | เด็ก(３ ขวบ-นักเรียนประถม) 1,200 เยน
ดูรายละเอียดกิจกรรมทั้งหมดได้ที่ Official Website

เชิญมาพบปะกับเหล่าภูตผีในตำนานของญี่ปุ่น

ถ้าเบื่อบรรยากาศงานคอสเพลย์ช่วงฮาโลวีนในโตเกียวแล้ว แนะนำให้ลองไปที่ Kaikai Yokai Sai เพื่อพบปะเหล่าภูติผีในตำนานเก่าแก่ดูบ้าง รับรองว่าจะได้พบทั้งความน่ากลัวและความน่ารักในงานเดียว

ติดตามเรื่องราว ข้อมูล และข่าวสารส่งตรงจากญี่ปุ่นกับ Japankuru ได้ทาง X(Twitter) และ Facebook!